De Amerikaanse soldaat Sergeant Robert S. Haws stierf hier op de Dikkebuiksweg tijdens de bevrijding van Wijlre op of rond 14 september 1944. Midden september 1944 werd het zuidelijke deel van de provincie Limburg bevrijd door de Amerikaanse soldaten. Deze soldaten behoorden tot de 30e Infanteriedivisie, bestaande uit het 117e, 119e en 120e Infanterieregiment. Het 117e was actief van Maastricht tot Geulhem, het 119e opereerde van Valkenburg tot Gulpen en aan de oostelijke flank was het 120e Regiment actief. De omgeving van Schin op Geul en Wijlre werd bevrijd door het 3e bataljon van het 119e regiment, ondersteund door het 3e bataljon van het 117e regiment, dat opereerde vanuit Oud Valkenburg en Strucht. Tijdens de gevechten in dit gebied sneuvelden soldaten van beide bataljons. Een van hen was Robert Sidney Haws. Robert werd geboren in Philomont, Loudoun County, Virginia in het noordoosten van de Verenigde Staten, als zoon van Isaac Haws uit Milwaukee, Wisconsin en Daisy Pierce uit Philomont. Daisy was slechts 16 jaar oud toen Robert werd geboren. Volgens gegevens van de volkstelling van 1930 woonde Robert destijds bij zijn moeder en zijn één jaar jongere zus bij zijn grootouders. Later woonde hij bij zijn tante en oom Frank en Mary Pierce, ook in Philomont. Hij meldde zich aan op 2 juni 1941 in Richmond en ging in dienst in Camp Wheeler in Georgia. Zijn verdere militaire opleiding kreeg hij in Fort Jackson, South Carolina, en Camp Atterbury, Indiana. Op 4 januari 1944 scheepte hij zich in naar Engeland. Ondertussen was hij getrouwd met Myrtie Lee Argo, waarschijnlijk afkomstig uit Mecca in Georgia. Op 14 juli landde hij in Frankrijk en trok door Frankrijk en België naar Nederland, waar hij op 14 september omkwam tijdens de bevrijding van het dorp Wijlre.
In september 1944 diende Sergeant Robert S. Haws in Compagnie K van het 119e Infanterieregiment. Op 13 september nam zijn regiment, onderdeel van de Amerikaanse 30e Infanteriedivisie, deel aan de eerste gevechten in de omgeving van het gehucht Beertsenhoven in Zuid-Limburg, Nederland, terwijl ze oprukten om het gebied te bevrijden. Die nacht waren verkenningspatrouilles actief om de Duitse verdediging in dorpen zoals Fromberg, Strucht, Schoonbron en Wijlre in kaart te brengen. De Duitsers hadden zich versterkt, bruggen vernield en barricades opgeworpen. Op 14 september slaagden enkele soldaten erin de Geul over te steken en het dorp Wijlre binnen te dringen, maar ze stuitten op zware weerstand van Duitse machinegeweren toen ze richting Schin op Geul trokken. In deze hevige gevechten werd Robert Haws gedood.
Zijn dood bleef een mysterie. Robert werd dodelijk getroffen door een schot in het hoofd tijdens een handgemeen op de Dikkebuiksweg nabij Wijlre, waar zijn lichaam werd gevonden naast dat van een Duitse soldaat. Dit wijst op een direct en waarschijnlijk laatste gevecht. Ondanks zijn positie aan het front werd zijn dood niet doorgegeven door zijn eenheid, wat vragen opriep over of hij wellicht was achtergelaten terwijl hij anderen dekking bood of dat hij de verbinding met zijn kameraden was kwijtgeraakt. Zijn lichaam werd gevonden door dorpelingen, die hem naar een timmerman brachten, een kist lieten maken en na een sobere ceremonie op 18 september begroeven op het plaatselijke kerkhof, waar de hele gemeenschap zijn offer eerde. Zonder formele erkenning door het leger werd Robert aanvankelijk als "Vermist in Actie" verklaard. Pas maanden later vernam zijn familie dat hij omgekomen was, nadat een krant in Virginia in mei 1945 meldde dat het Amerikaanse leger eindelijk zijn graf in Wijlre had gevonden.
Locatie: Kruisweg, Elkenrade 50°49'59.9"N 5°54'23.5"E
De administratieve fouten van het leger zorgden voor nog meer verwarring. Roberts weduwe, Myrtie, ontving zijn persoonlijke bezittingen, maar werd later gevraagd deze terug te sturen vanwege een identiteitsverwarring met een andere soldaat met een soortgelijke naam. Tragisch genoeg verloor het leger het contact met zijn weduwe en andere naaste familieleden, waardoor Robert onopgeëist bleef. Pas in 1949 regelde het leger zijn herbegrafenis op de begraafplaats in Margraten. Op 15 juli 1949 werd hij daar eindelijk ter ruste gelegd in Plot D, Rij 16, Graf 3.
Hoewel er geen familie aanwezig was om zijn nagedachtenis te eren, leeft Robert voort in de herinnering van de inwoners van Wijlre, die hem zien als een held wiens offer bijdroeg aan hun bevrijding en vrijheid. De gemeenschap blijft zijn moed en toewijding eren en zorgt ervoor dat Robert S. Haws wordt herinnerd voor zijn ultieme opoffering.
Met dank aan Albert Laheije voor het terugbrengen van deze geschiedenis die niet langer verloren is!
Reactie plaatsen
Reacties